หลังจากที่พระถังซัมจั๋งเดินทางมานานกว่า
3 ปี เริ่มจากเมืองซีอาน ประเทศจีน ผ่านคีร์กีซสถาน อุซเบกิสถาน อัฟกานิสถาน
ปากีสถาน และอินเดีย ราวต้นเดือนตุลาคม พุทธศักราช 1174
ท่านก็เดินทางมาถึงมหาวิทยาลัยนาลันทา มหาวิทยาลัยสงฆ์แห่งแรกของโลก
ซึ่งเป็นเป้าหมายหลักของการเดินทางครั้งนี้
ในบันทึกพระถังซัมจั๋ง
ท่านได้บรรยายความรุ่งเรืองของนาลันทาไว้ว่า มีอาคารสถานที่ใหญ่โตสวยงาม
กิจกรรมทางการศึกษาเจริญรุ่งเรือง มีพระนักศึกษาทั้งในและต่างประเทศกว่า 10,000
รูป มีอาจารย์อยู่ราว 1,500 รูปพระศีลภัทรเป็นผู้รอบรู้คัมภีร์ทุกนิกาย
จึงได้รับการยกย่องให้เป็นผู้นำสูงสุดของที่นี่
มหาวิทยาลัยนาลันทา รุ่งเรืองอยู่นานหลายร้อยปี
จนกระทั่ง พ.ศ. 1742 กองทัพมุสลิมเติรกส์ได้ยกมารุกราน
และเผาทำลายวัดและพุทธสถานลงแทบทั้งหมด มหาวิทยาลัยนาลันทาก็เป็นอีกแห่งหนึ่งที่ถูกเผาทำลายลง เฉพาะห้องสมุดที่เป็นอาคารสูงถึง 9 ชั้น
ต้องใช้เวลาเผานานกว่า 3 เดือนจึงจะไหม้หมด
นับเป็นการสูญเสียคัมภีร์พุทธศาสนาครั้งสำคัญ
รวมถึงพระภิกษุเป็นจำนวนมากก็ถูกสังหาร พระสงฆ์ที่หนีรอดจากความตาย
ก็เดินทางหนีไปเนปาลและทิเบต ศาสนาพุทธจึงหายไปจากอินเดีย นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
มหาวิทยาลัยนาลันทา จึงเป็นหลักฐานที่แสดงทั้งความเจริญรุ่งเรืองและความยิ่งใหญ่ของพุทธศาสนา พร้อมกันนั้น
ก็เป็นเครื่องแสดงถึงความเสื่อมโทรม จนถึงจุดที่พุทธศาสนาสูญสิ้นไปจากประเทศอินเดียด้วย
